Deze bonsai-stijl, zoals de naam al doet vermoeden, lijkt in zijn basisuiterlijk en vorm enigszins op een omgekeerde bezem. De stam is verticaal rechtop tot ongeveer 1/ tot ½ van de totale hoogte en wordt vervolgens verdeeld in twee of drie hoofdtakken. Deze takken vork vervolgens verdeeld in sub takken die op hun beurt in nog kleinere vertakkingen verdelen en de afstanden tussen vorken worden steeds korter naarmate de twijgen fijner worden. Het totale ontwerp is dan van een vertakte vorm met een zachte, afgeronde bovenkant. De bezemstijl is vooral geschikt voor bladverliezende bomen, variëteiten zoals Zelkova serrata, Chinese iepen en verschillende Acer variëteiten. Dit is een van de redenen waarom bladverliezende variëteiten meestal worden gebruikt voor de bezemstijl, zodat de mooie fijne takkenstruktuur in de winter, tegen een blauwe hemel, zo mooi tot hun recht komen. Wanneer boom in blad vaak alleen de stam en de dikkere takken zichtbaar zijn, en dit wijst op het belang van een aantrekkelijke stam met een goede, zelfs taps toelopend, en goed verdeeld in grote takken. Evenals mooie oppervlaktewortels die uitstralen rond de stam van de boom. Dit ontwerp is een relatief nieuwe bonsai-stijl in Japan, omdat het pas echt sinds de eeuwwisseling wordt beoefend. In die tijd een zekere bonsaikweker in Japan die zijn hele leven van de natuur hield en leefde, zag dat deze vorm van Zelkova om hem heen groeide, besloot hij wat zaad te zaaien en als bonsai zou laten groeien, zodat hij ze altijd in de buurt kon hebben. Vanwege de business van deze stijl, is hij misschien dichter bij het westerse idee van een gemaakte boom dan enig ander ontwerp in bonsaikunst – maar toch is het een van de minst geprobeerde van alle stijlen, zelfs hier in het Westen. De reden hiervoor is, denk ik, omdat het veel tijd en geduld vergt om een echt eersteklas bezemstijl te produceren met een geleidelijke tapsheid en gelijkmatige verdeling van takken en wortels. Deze bonsaikweker, rond de eeuwwisseling, besloot toen om de bezemstijl te gaan maken zoals de prachtige voorbeelden in de natuur. Hij begreep dat hij de “modelleringstechniek” moest gaan gebruiken – dat wil zeggen om de vorm geleidelijk op te bouwen over een periode van jaren, beginnend met jonge Zelkova-zaailingen. Hierna volgt de procedure voor het ontwikkelen van een bezemstijl bij jonge zaailingen. Ten eerste, wanneer de zaden ontkiemen, blijkt dat slechts ongeveer 5% van het totale aantal zaailingen perfecte exemplaren zijn die geschikt zijn voor deze stijl, dat wil zeggen met rechte stammen, geen kruisende wortels maar mooi rondom de stam.
Beginnend met jonge Zelkova-zaai-lingen. Hierbij volgt de procedure voor het ontwikkelen van een bezemstijl met jonge zaailingen. Wanneer de zaailingen ongeveer drie maanden oud zijn, worden ze uit de zaaibak genomen en afzonderlijk in potten of in de vollegrond voor een snellere groei opgepot om een gelijk-
Onthoud echter dat niet-gesnoeide takken sneller dikker worden. Blijf werken aan de vorken en werk naar afstanden tussen vorken die geleidelijk kleiner worden. Sommige takken zullen bedrading nodig hebben en sommige verwijderd, verwijder takken die elkaar kruisen om de vorm te perfectioneren. Knoppen kunnen afgewreven worden op plaatsen waar het te druk wordt. De perfecte bezemstijl heeft geen kruisende takken. Werk op deze manier door tot je de perfecte vorm en hoogte hebt. Er is ook een manier om een bezemstijl te creëren van niet-perfecte boomkwekerij producten – op voorwaarde dat de onderstam en de oppervlaktewortels aantrekkelijk zijn en de boom een variëteit is die nieuwe scheuten uit oud hout kan produceren wanneer deze sterk wordt teruggesnoeid.
Deel 2
Werken aan een Zelkova.
Het is echter een techniek die nogal wat geduld vereist om een nieuw hoofd van takken te ontwikkelen om mee te werken. In de late winter, het vroege voorjaar, voordat de nieuwe knoppen aan de boom beginnen te openen, wordt deze tot de gewenste hoogte gekapt/afgezaagd, ongeveer driemaal de diameter van de stam. Dit geeft goede proporties aan de boom. De snede wordt meestal gemaakt in een ongelijke “V” –vorm zodat een meer gelijkmatige gradatie van stam naar nieuwe takken kan worden gevormd.
Dit is een zaailing Zelkova van 2 jaar oud, opgekweekt in de volle grond, volledig laten uitgroeien tot een lengte van 2 meter. 3e jaar uitgegraven afgezaagd tot 10 cm, V-insnijding gemaakt, wortels zoveel mogelijk uitgespreid om een mooie nebari te creëren.
Hier enkele zaailingen, 2 jaar oud.
3e jaar afgezaagd, kan op 2 manieren, recht of met V-insnijding.Bovenaan net onder de insnijding omwonden met raffia om te voorkomen dat hij op het lagere gedeelte gaat uitlopen en een dikke cambium laag gaat vormen, wortels gesnoeid en weer terug geplant in de vollegrond voor een snellere groei.
4e seizoen: stam ruim 2 cm doorsnee.Hij heeft de afgelopen zomer voldoende nieuwe scheuten gemaakt, enkele laaggeplaatste takken verwijderd alleen de bovenste behouden om daarmee de bezem te creëren, 3 – 4 of 5 stuks.
2e techniek
Als de stam een uitzonderlijk brede diameter heeft, kan een deel van het kernhout worden uitgehouwen/geboord om genezing aan de bovenzijde te versnellen en het effect van een stomp te minimaliseren, wond afdekken met wondpasta.
Dit snoeiproces kan het beste worden gedaan in de slapende periode wanneer de sapstroom stilstaat. Wees ook voorzichtig met de cambiumlaag niet te beschadigen, daar vindt de genezing plaats.
Het is noodzakelijk om de bovenkant van de gezaagde stomp te omwikkelen met raffia of tape. Dit ontmoedigt de vorming van zwaar callusweefsel in de vorm van uitstulpingen naarmate de takken zich rond de snijrand ontwikkelen. Zodra de groei in de boom is hersteld en de scheuten zijn gevormd, kan de binding worden verwijderd zonder het risico van uitstulpingen.
Hier de vorming van het callus en de 1e scheuten zijn zichtbaar ongeveer 3 maanden na het afzagenEen ander punt om op te letten is dat zuigers of waterloten zich gaan ontwikkelen, als ze dat doen, dan onmiddellijk verwijderen. Deze komen vaak voor wanneer een boom zwaar is ingekort en in feite een veiligheidsklep is voor de boom. Deze ontnemen ook heel veel voedsel van de rest van de boom. Er moet evenwicht zijn tussen boven- en ondergrondse groei, wel werken deze krachtige, snelgroeiende zuigers mee om snel hergroei te produceren. Dit feit wijst ook op het belang van het wortel snoeien van de boom terwijl de bovenkant wordt gesnoeid. Zo wordt het evenwicht van de boom zoveel mogelijk behouden.
10 maart 2020:
Boompjes opnieuw uit de grond gehaald voor wortels en tak selectie, de dikste overbodige wortels volledig weggeknipt of teruggesnoeid, waar nodig bedraad en gerangschikt. Dunne en haarwortels ingekort.
V-insnijdingen gemaakt langs de takken voor een mooier verloop van stam naar tak.
Aan de bovenzijde het aantal takken gereduceerd en waar nodig bedraad + Wonden behandeld met wondpasta en opgepot of weer terug in de vollegrond.20 april 2020
Loopt geheel naar wens uit, vol met nieuwe scheuten, scheuten nu 5 cm lang.
Controleer op het aantal nieuwe scheuten, verwijder het te veel aan scheuten.29 april 2020 alle langste scheuten nadat ze iets waren afgehard teruggesnoeid tot 2 blaadjes. Laat de nieuwe scheuten nooit langer doorgroeien dan 6 tot 8 blaadjes, dan terugsnoeien naar 2 blaadjes. Verwijder rechtopstaande en neerhangende scheuten onmiddellijk.
Dit snoeien en knijpen (trimmen) zal men de hele zomer door herhalen. Soms ook uitdunnen zodat alle takken voldoende licht krijgen.
27 Mei 2020, 2e keer uitgelopen, nu laten groeien tot de langste dag dan bladsnoei toepassen.De scheuten die zich ontwikkelen, moeten vaak worden samengeknepen, zodat ze zich gelijkmatig en langzaam ontwikkelen, maar er kan worden besloten dat in eerste instantie er een, twee of drie takken moeten worden overgelaten zonder een seizoen of twee te snoeien, zodat ze beginnen te verdikken en ontwikkel om zo een meer gelijkmatige gradatie van de basis naar deze eerste grote takken aan de boom.
21 juni-2020
Enorm gegroeid, scheuten 20 cm lang
Voor de langste dag volledige en bladsnoei toegepast, nu volledig laten uitgroeien tot de herfst. Vegeet niet goed te mesten
.
31 – 03 – 2021, Goed de winter doorgekomen, knoppen beginnen te zwellen.Na een moeizame start, slecht uitlopen met op onverklaarbare wijze uitloop van heel kleine blaadjes en geen internodiën. Heeft maanden zo gestaan zonder enige groei. 2 x gespoten met een fungicide (dacht dat er een schimmel in zat) en pesticide. Eind juli kwam gelukkig de groei er weer in met dit als resultaat, enorme compacte groei.
Laat hem nu verder uitgroeien tot de herfst
Dec. 2021 volledig gesnoeid en takken bij elkaar gebonden
15-03-22: Raffia verwijderd, verpot en wortels weer gerangschikt.
mei 202210 mei, prachtig uitgelopen, tijd om te gaan mesten.
Zelkova houdt van de volle zon, maar tijdens hete periodes in de zomer moet hij toch echt wel in de halfschaduw. Bescherm hem in de koude maanden tevens tegen koude wind en vorst.
Snoei:
Pas de snoei-en-groeimethode toe. Laat nieuwe scheuten in de lente uitgroeien tot ze de gewenste dikte hebben en snoei dan terug tot een of twee knopen. Dikke takken verwijderen kun je het beste in de herfst doen.
Verpotten:
Verpot Zelkova elke twee of drie jaar in een goed drainerend grondmengsel van bijvoorbeeld 60% akadama en 40% kiryu. Ontwikkel een zo fijn mogelijk wortelsysteem door dikke wortels te verwijderen ten faveure van dunne(re) exemplaren.
Water:
Wordt graag van de zomer tot en met de winter vochtig gehouden, maar geef nooit te veel water.
Bedraden:
Kan goed tegen bedraden, maar gebruik alleen aluminiumdraad. Middels bedraden kun je de initiële takkenstructuur goed corrigeren. Ga vervolgens voor de verdere ontwikkeling over op gerichte snoei.
Ziekten
De Zelkova is robuust en heeft, bij goede verzorging, weinig last van ziekten of plagen. Luis en spint eventueel bestrijden met een aangepast middel.
Abnormaal geel blad in de zomer kan wijzen op een tekort aan stikstof, kontroleer echter toch ook op watergift.
’s Winters kan men een winterbesproeing geven. Het afborstelen van de stam bij het verpotten, met een weinig lauw water, waarin eventueel wat zachte zeep aan toegevoegd is, draagt bij tot het verwijderen van vuil, slapende insecten en eitjes,
De mooie bast is trouwens een van de mooie aspecten van de Zelkova.
Winterberging
De schaal van de Zelkova is meestal zeer ondiep, hij heeft een zeer fijne vertakking in de kroon. Daarom bij vorst met meer dan (-3 – 5) onmiddellijk beschermen. Ook op uitdroging zal men in de winter en vroege voorjaar goed moeten opletten: de schaal is bijna onmiddellijk doorvroren en droogt dus enorm vlug uit bij schrale oostenwind, zelfs bij bewolkt weer.
Laat ze in de lente echter ook niet te lang in winterberging, lange, slappe scheuten zouden dan wel eens het resultaat kunnen zijn. Wees zeer waakzaam bij late nachtvorstperiodes in de lente.
Wordt vervolgd;
Begin juli: scheuten knippen of nijpen en bladsnoei.
Sinds de lente is de Zelkova flink uitgegroeid. Allereerst moet de nieuwe groei tot de gewenste silhouet terug geknipt of genepen worden en in een moeite door wordt een deel van de buitenste bladeren gesnoeid om de interne groei te bevorderen
Elegantie is het sleutelwoord bij het creëren van een verfijnde takkenstructuur. Simpelweg terugsnoeien tot de gewenste vorm is niet genoeg en vooral aan de gezonde ontwikkeling van de binnenste takken moet je veel aandacht besteden. Doordat de buitenste groei de interne takken afschermt, kunnen ze te weinig licht en lucht krijgen, met in het ergste geval afsterven tot gevolg. Die interne groei is echter van het grootste belang voor een mooie bonsai en dus is bladsnoei van de buitenste bladeren noodzakelijk. Dit kun je doen van de lente tot de herfst.
Met vaardige hand de buitenste bladeren verwijderd. Het resultaat ziet er goed uit.
De Zelkova, hier 13 cm hoog en 14 cm breed, vanuit een andere hoek. Er zijn nog meer bladeren gesnoeid; alleen de kleinste mochten blijven. Het ziet er misschien uit als een ravage, maar dit is de beste manier om meer licht en lucht rot het binnenste van de boom toe te !aten.
De technieken nader verklaard.
Zelkova is een uiterst vitale groeier die in de lente tal van scheuten vormt die het hele jaar door sterk blijven groeien. Dus zodra nieuwe scheuten te lang worden, moet je ze terug knippen of -nijpen tot een of twee knopen.
Tevens kun je in de late lente of vroege zomer, maar voor de langste dag, het beste de eerste loof golf flink uitdunnen, zodat zonlicht en lucht tot in het hart van de boom kunnen doordringen.
Na die selectieve bladsnoei is de takkenstructuur veel beter zichtbaar en kun je overbodige takken snoeien. Een vergelijkbaar resultaat bereik je met het terug knippen van (een deel van) de bladeren tot een derde of de helft van hun grootte. Houd er wel rekening mee dat deze zogeheten partiële bladsnoei wel voor een betere Jicht- en luchtvoorziening zorgt, maar geen tweede groeigolf tot gevolg heeft. Vandaar dat partiële bladsnoei voornamelijk toegepast wordt op dichtbegroeide bomen die al wat verder in hun ontwikkeling zijn.
Scheuten knippen ten behoeve van het gewenste silhouet. Laat je de scheuten verder uitgroeien, dan worden ze stakerig en te dik Dus knip ze zo snel mogelijk terug.
Als er te veel loof aan de boom blijft staan, zal er geen tweede groeigolf op gang komen.
Wil je meer groei bevorderen en een tweede groeigolf opwekken, dan moet je volledige bladsnoei toepassen.
De kleuren van Zelkova loofboombonsai vertonen vaak het hele jaar door speciale seizoen kenmerken.
In de lente is dat het fijne, frisgroene loof.
In de zomer de breed uitwaaierende, schaduwrijke bladeren.
De herfst vervolgens de spectaculaire herfstkleuren en het ragfijne wintersilhouet. Zo geeft elk seizoen van de loofboom een ander karakter en verschijning. Met name de herfstkleuren en een verfijnde takkenstructuur worden hogelijk gewaardeerd en dat is alle tijd en moeite die je erin hebt gestoken meer dan waard.
Ontluikende knoppen in de vroege lente. De nieuwe scheuten reiken naar het licht en de kleine blaadjes worden zichtbaar. Een uiterst levendig en attractief beeld. Het lichte groen wordt dieper in de overgang van lente naar zomer. Wat volgt zijn de spectaculaire herfstkleuren die bij Zelkova enorm kunnen variëren, van scharlakenrood tot geel.
Resultaat van het werk in de vroege zomer en in de herfst
In november, als de bladeren beginnen te vallen, komt het resultaat tevoorschijn van het werk in de zomer. De boom heeft goed gereageerd op het werk in juli en een massa fijne twijgjes geproduceerd, en kan je weer de takken terug te snoeien.
Na de snoei lopen de takken het volgende jaar opnieuw uit, waarna ze weer teruggesnoeid kunnen worden om wederom uit te groeien. Die herhaalde snoei-en-groeitechniek zorgt voor een verfijnde vertakking en ontwikkel je langzaam maar zeker een fraaie takkenstructuur. Zolang de boom vitaal en groeilustig blijft, door voldoende te mesten, kun je in verrassend korte tijd heel wat bereiken.
Snoeien na de bladval
Snoeien is de basis van takontwikkeling, iets wat je ieder jaar, zonder uitzondering moet doen als de bladeren vallen. Snoei lange takken terug tot het gewenste silhouet en verwijder verticaal groeiende en te dunne takken, zodat de boom met een ordelijke vorm en structuur de winter in kan.
Bij de bladsnoei zijn veel bladeren verwijderd en nu begint de tweede golf goed te groeien. Elke eerder gesnoeide scheut heeft twee nieuwe opgeleverd, dus het aantal takken is verdubbeld
Voor loofbomen is het groeiseizoen voorbij, dus nieuwe groei is uitgesloten De bladeren zien er in hun herfstkleuren fantastisch uit, maar toch zullen ze nu verwijderd worden. Ook de takken worden gecheckt en waar nodig gesnoeid.
Je kunt de bladeren handmatig plukken, maar met een pincet werk je nauwkeuriger. Trek de bladeren altijd rechtstandig, in het verlengde van de steel los. Dat gaat het makkelijkst en levert de minste schade op.
Een andere boom vóór en na de najaar snoei.
Houd het silhouet rond binnen de stippellijn
Na het verwijderen van alle bladeren is het bijna bolvormige silhouet van de takkenstructuur goed herkenbaar. Toch moet er nog het een en ander gebeuren om de vorm te perfectioneren.
Het kale winterbeeld onthult de takkenstructuur. Beide bomen zijn door een professional uit zaad opgekweekt. De linker is zeven jaar oud, de rechter drie jaar.
De uiteinde van de takken (van een andere boom na de bladval en voor de snoei.
Na de snoei past alles weer keurig binnen de vooraf bepaalde contouren
Het werk zit erop. De Zelkova is nu 20 cm hoog. Strikt genomen zou hij nog iets harder teruggesnoeid kunnen worden.
Stand plaats:
Zelkova houdt van de volle zon, maar tijdens hete periodes in de zomer moet hij toch echt wel in de halfschaduw. Bescherm hem in de koude maanden tevens tegen koude wind en vorst.
Snoei:
Pas de snoei-en-groeimethode toe. Laat nieuwe scheuten in de lente uitgroeien tot ze de gewenste dikte hebben en snoei dan terug tot een of twee knopen. Dikke takken verwijderen kun je het beste in de herfst doen.
Verpotten:
Verpot Zelkova elke twee of drie jaar in een goed drainerend grondmengsel van bijvoorbeeld 60% akadama en 40% kiryu. Ontwikkel een zo fijn mogelijk wortelsysteem door dikke wortels te verwijderen ten faveure van dunne(re) exemplaren.
Water:
Wordt graag van de zomer tot en met de winter vochtig gehouden, maar geef nooit te veel water.
Bedraden:
Kan goed tegen bedraden, maar gebruik alleen aluminiumdraad. Middels bedraden kun je de initiële takkenstructuur goed corrigeren. Ga vervolgens voor de verdere ontwikkeling over op gerichte snoei.
Na het verspenen (verpotten) van de zaailingen.
Zelkova laat zich makkelijk vermeerderen en opkweken, zowel middels zaad, als stekken en afleggen of marcotteren. Opkweken uit zaad levert in een keer een grote hoeveelheid materiaal op, waaruit je de beste exemplaren kunt kiezen om mee verder te werken. Zodra een zaailing begint uit te groeien en zich ontvouwt kun je hem ontdoen van zijn penwortel, zodat hij radiaalwortels gaat ontwikkelen die voor een goede bonsai essentieel zijn. Vooral bij de Zelkova is sprake van een zeer sterke relatie tussen de structuur van de wortelkluit en die van de takken Zorg al in een vroeg stadium voor een evenwichtige verdeling van de groeikracht in zowel takken als wortels.
Het verwijderen van de penwortel is daarbij de eerste en meest cruciale stap.
Dit keer gaan we voor een Japanse iep of Zelkova (Zelkova serrata) in een mooie bezemstijl. Zelkova is een vitale soort die snel groeit en relatief makkelijk te begrijpen en bewerken is. De bezemstijl krijgen ze van nature mee en vrijwel alle bonsai van deze soort zijn zo gestileerd. Exemplaren met een goed gespreide takkenstructuur en een perfecte nebari zijn zeldzaam. Je kunt een Zelkova het beste opkweken uil zaad, iets wat we je in dit artikel uitgebreid gaan laten zien.
Zelkova kent een aantal variëteiten die bijvoorbeeld in Ioofkenmerken en groeiwijze iets van elkaar kunnen verschillen, De beste bonsai kweek je op uit zaad van bomen met kleine blaadjes en een fijne vertakking. De eerste stap naar succes is het vinden van de ideale donorboom.
Vertakking creëren en cultiveren in een ondiepe pot
Zelkova heeft van nature een vrij vlak wortelsysteem. Is de fase van het creëren van een betere vertakking eenmaal aangebroken, dan moet je tegelijkertijd de wortelgroei onder controle houden door de boom in een ondiepe pot op te potten. Zoals eerder opgemerkt is er bij Zelkova een sterke wisselwerking tussen takken en wortels. Dus als de wortels de kans krijgen sterk uit te groeien zullen de takken snel grover en dikker worden. Probeer bij het verpotten altijd zware wortels terug te snoeien ten faveure van fijnere (oppervlakte)wortels die de ontwikkeling van de nebari kunnen helpen bevorderen.
De voltooide vorm handhaven.
Is de takkenstructuur vrijwel voltooid, dan dien je nieuwe scheuten zo gauw mogelijk terug re nijpen tot een of twee blaadjes. Snoet alleen de buitenste blaadjes in de vroege zomer om meer licht en lucht tot her binnenste, kleinere loof door te laten dringen. Voor her handhaven van het volgroeide silhouet is het belangrijk dat je niet al te zwaar bemest en het loof minder intensief snoeit dan in eerdere ontwikkelingsfasen.
Houd de balans tussen wortels en takken op orde door ongewenste takken snel te verwijderen.
Takkenstructuur opbouwer en bezemstijl onderhouden.
Je kunt bij Zelkova makkelijk het aantal takken vermeerderen door tijdens het groeiseizoen bladsnoei toe te passen het is echter behoorlijkingrijpend voor de boom dus deze moet wel uitstekede conditie verkeren. Laat je een Zelkova vrijuit groeien, dan kan hij in korte tijd uit vorm raken, met ver doorgeschoten uitlopers en snel dikker wordende takken tot gevolg. Snoei dus elke tak die zichtbaar buiten het gewenste silhouet groeit terug tot twee blaadjes en houd dat het hele groeiseizoen vol. Overbodige takken en (zijtakken) bij de basis van andere t (hoofd)-takken en horizontaal groeiende takken moet in de herfst, na de bladval snoeien. Bind de resterende takken indien gewenst bijeen voor de winter.
De herfst is een uitgelezen moment om eens te kijken hoe je bij loofbomen onder hun fraai gekleurde loof een nog betere takkenstructuur kunt ontwikkelen.
Dennen blijven het hele jaar door groen en staan daardoor in de bonsaisymboliek voor duurzaamheid en kracht. Daar tegenover veranderen loofboombonsai gedurende het jaar regelmatig van kleur en gedaante, is wel afhankelijk van klimatologische omstandigheden. De Zelkova serrata die we hier hebben, is behoorlijk representatief voor alle loofbomsoorten en geeft de seizoenen goed weer. Bijkomend voordeel is dat je bij Zelkova vrij gemakkelijk en snel een goede takkenstructuur kunt opbouwen en dat maakt hem zeer populair als bonsaisoort.
Leen.